Powiat Toruński

Menu dodatkowe

Treść strony

  • Szlak regionalny "Po gminie Chełmża"

Szlak regionalny "Po gminie Chełmża" w kolorze zielonym

0,0 km Chełmża /Ośrodek Sportu i Turystyki, ul. Tumska/ Początek szlaku zielonego

Miasto Chełmża otaczają ziemie gminy o tej samej nazwie. Jej obszar zajmuje 179km2 na których znajduje się 40 wsi z ludnością liczącą ponad 10000 mieszkańców.

O atrakcyjności turystycznej gminy stanowią jeziora dające możliwość rozwoju bazy wypoczynkowej, uprawiania sportów wędkarskich i wodnych. Dodatkowo sprzyjają temu architektoniczne i przyrodnicze zabytki, czy interesujące wykopaliska.

Kuchnia - dawny folwark, Od 1880 r. jako Weissenberg wchodziła w skład dóbr dawnej kapituły chełmińskiej.

Warto zobaczyć: pomnik ofiar potyczki z Grenschutzem w 1919 r.


Pluskowęsy - wieś. Wieś pod nazwą Pluskowęsy jest wymieniana w źródłach już w pierwszej poł. XV stulecia. Datowaną na XVIII stulecie, bryłę znajdującego się tutaj pałacu przebudowywano w drugiej poł. XIX w. W 1992r w tutejszym kompleksie parkowym za pomniki przyrody uznano skupienia dębów szypułkowych, dębów czerwonych, czerwonolistną odmianę buka pospolitego oraz jesionu wyniosłego. Najstarsze okazy liczą 240 lat. Właścicielem tutejszego obiektu jest firma DGG, planująca adaptację tutejszego założenia na cele rekreacyjno-konferencyjne.

Warto zobaczyć: zabytkowy zespół pałacowo-parkowy.


Zalesie - wieś nad Jez. Chełmżyńskim. Tutejszy kompleks folwarczny niegdyś tworzyły: dwór, spichlerz, stajnia, kuźnia, budynki inwentarskie, stodoła i chlewnia. Funkcja folwarczna Zalesia odnotowana jest już w źródłach z drugiej połowy XIV i początku XV wieku.


Grodno - prace na tutejszym stanowisku archeologicznym wskazują, że półwysep Jeziora Grodzieńskiego to pozostałość osiedla obronnego funkcjonującego w początkach epoki żelaza oraz w okresie średniowiecza. Znaleziono tu odłamki naczyń ceramicznych, ozdoby kobiece, wisiorki tkackie, narzędzia kościane, młoteczki z poroża jelenia. Folwark Grodno pojawił się w źródłach historycznych.w 1386 r. jako należący do komturii toruńskiej. Od 1773 r. włączony do majątku Mirakowo. Obecnie znajduje się tu Ośrodek Hodowli Zwierząt (hodowla bażantów) prowadzony przez PZŁ.

Warto zobaczyć: ciekawy widok na Jezioro Grodno.


Jezioro Grodno o powierzchni 43 ha i max głębokości 7,3 m połączone kanałem z jeż. Chełmżyńskim.

Warto zobaczyć: pomnik ku czci pomordowanych w czasie drugiej wojny światowej kobiet narodowości żydowskiej, które przebywały w filii obozu koncentracyjnego Stutthof w Szerokopasie i w Bocieniu, postawiony na półwyspie na Jeziorze Grodno.


Kiełbasin - wieś parafialna

Warto zobaczyć: figurę Matki Boskiej przy polnej drodze, kościół gotycki Narodzenia NMP z pierwszej połowy XIV w., z wieżą, murowany z kamienia polnego i cegły. Wyposażenie wnętrza głównie późnobarokowe z XVIII w. Ołtarz główny i ołtarze boczne z ok. 1730 r. W latach 1999-2001 kościół był poddany pracom konserwatorskim, za które otrzymał wyróżnienie w konkursie "Zabytek Zadbany".


Kiełbasinek - ruiny dawnego majątku.


Dźwierzno - dawny majątek ziemski. Według wizytacji biskupiej z 1874 r znajdujący się w tutejszym kościele obraz Przemienienia Pańskiego uchodził wśród okolicznej ludności za cudowny. Przyciągał do kościoła wielotysięczne rzesze pielgrzymów. Kult ten o zasięgu regionalnym trwa do dziś.

Warto zobaczyć: gotycki kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, wzniesiony ok. roku 1300 przez Krzyżaków, którzy wydzielili wówczas tutejszą parafię z chełmżyńskiej. Jednonawowy kamienny kościół został przebudowany w XVII wieku, w 1864 roku dobudowano ceglaną wieżę. Barokowe wyposażenie wnętrza pochodzi z XVIII wieku. Na cmentarzu  znajduje się pomnik i zbiorowa mogiła kobiet pochodzenia żydowskiego, zamęczonych w pobliskich filiach obozu Stutthof.


Zelgno - dawny folwark.

Warto zobaczyć: pozostałości cmentarza ewangelickiego, pozostałości zabudowy z przełomu XIX i XX wieku: budynek pastorówki, kuźni, mleczarni i szkoły.


Dziemiony - wieś.

Warto zobaczyć: karczmę z XIX wieku.


Skąpe - wieś.

Warto zobaczyć: staw i ewangelicki cmantarz z XIX w.


Bielczyny - wieś. W 1256 lub 1257 roku wraz z towarzyszącymi jej beginkami osiedliła się tu Juta z Sangerhausen. Jako pustelnica służyła modlitwą, pomocą i radą okolicznym mieszkańcom. Opiekowała się trędowatymi mieszkającymi w szpitalu w Chełmży. Według przekazów miała objawienia. Zmarła w opinii świętości 12 maja 1260 roku, a jej ciało złożono w budowanej katedrze p.w. św. Trójcy w Chełmży. Po jej śmierci nastąpiło wiele cudownych wydarzeń i około roku 1275 ogłoszono Jutę Błogosławioną. Jej kult szerzył się nie tylko w kraju, ale także poza jego granicami. Król Zygmunt III Waza w roku 1621 przed wyprawą przeciwko Turkom pielgrzymował tu do grobu Błogosławionej by oddać jej w opiekę siebie i Królestwo.  Biskup Jan Lipski wzniósł na miejscu jej pustelni kaplicę ku jej czci. W 1937 wzniesiono w Bielczynach kaplicę, która dziś tworzy prezbiterium obecnego sanktuarium.

Warto zobaczyć: sanktuarium Bł. Juty. Centralną postacią w zespole figur jest Bł. Juta. W nawiązaniu do legendy widzimy ją wracającą przez jezioro do swej pustelni. Pozostałe figury przedstawiają osoby, które wywarły decydujący wpływ na drogę jej życia. Po jej prawej stronie stoi rzeźba św. Elżbiety z Turyngii - księżnej, żony i matki - opiekunki ubogich i chorych. Na drugim planie po prawej stronie ustawiono figurę św. Dominika, zakonodawcy, nauczyciela modlitwy, zatroskanego o wiarę innych. Po lewej stronie znalazła się rzeźba św. Franciszek z Asyżu, obok zaś pierwszego biskupa chełmińskiego Heidenryka (w latach 1245-1263), który sprowadził Jutę do Bielczyn. Był jej spowiednikiem i opiekunem duchowym. Witraże w kaplicy Bł. Juty tematycznie związane są z jej życiem.

Głuchowo - wieś.

Warto zobaczyć: dworski park krajobraszowy z XIX wieku otaczający dwór głuchowski.


Nawra - wieś. W czasach zaborów była znaczącym ośrodkiem kultury polskiej w zaobrze pruskim. Od 1635r do poł. XIXw właścicielami tej wsi była rodzina Kruszyńskich, dbających nie tylko o wieś, ale poważnie traktujących sprawy publiczne i narodowe. Zgromadzono tu pokaźny i cenny księgozbiór, zaliczany do największych prywatnych bibliotek na obszarze dawnych Prus Królewskich. Od 1865r właścicielem Nawry został Michał Sczaniecki, poślubiając Bogumiłę Kryszyńską.W ówczesnych czasach w Nawrze gościło wielu wybitnych Polaków m.in. Oskar Kolberg, Julian Niemcewicz, Kornel Ujejski, Wojciech Kętrzyński.

Warto zobaczyć: malowniczo położone grodzisko w Nawrze - Bogusławkach, zabytkowy pałac z przeł. XVIII i XIX w. usytuowany w rozległym parku i XIV wieczny kościółek.Barokowy kościół parafialny pw. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej wybudowany został przez Jana Kruszyńskiego. Na głównym ołtarzu umieszczony jest obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, który został przywieziony do Nawry przez Bernarda Kruszyńskiego, wracającego z niewoli moskiewskiej. Uwagę także warto zwrócić na umieszczone w kościele epitafium poświęcone słynnej rodzinie Kruszyńskich.


44 km Kończewice - wieś

Warto zobaczyć: zabudowania dworsko-folwarczne, 

Wracamy do Chełmży od strony ul. Dworcowej.

Informacje pochodzą ze strony gminy Chełmża - www.gminachelmza.pl, Encyklopedii Wikipedia oraz przewodnika "Powiat Toruński" autorstwa H. Miłoszewskiego

 

  • Pałac w Pluskowęsach
    Pałac w Pluskowęsach
  • Kościół Narodzenia NMP w Kiełbasinie
    Kościół Narodzenia NMP w Kiełbasinie
  • Pałac w Nawrze
    Pałac w Nawrze
  • Kościół Wniebowzięcia NMP w Dźwierznie
    Kościół Wniebowzięcia NMP w Dźwierznie
Ministerstwo Cyfryzacji Budowa i dostosowanie strony do potrzeb osób z niepełnosprawnościami współfinansowane ze środków Ministra Cyfryzacji

Rozmiar czcionki

Wersja strony o wysokim poziomie kontrastu

Przełącz się na widok strony o wysokim kontraście.
Powrót do domyślnej wersji strony zawsze po wybraniu linku 'Graficzna wersja strony' znajdującego się w górnej części witryny.