1. Co to jest fundacja?
Fundacja jest organizacją pozarządową powoływaną dla celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, wyposażoną w majątek przeznaczony na realizację tych celów, ustanawianą przez fundatora w oświadczeniu woli złożonym przed notariuszem (lub w testamencie), uzyskująca osobowość prawną z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.
2. Podstawy prawne działania:
- ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (t. j. Dz. U. z 2018 r. poz. 1491).
- ustawa z dn. 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie (t. j. Dz. U. z 2019 r. poz. 688).
3. Formalności związane z zakładaniem fundacji:
Fundacja powstaje w momencie złożenia oświadczenia notarialnego, ale osobowość prawną uzyskuje z chwilą wpisania do Krajowego Rejestru Sądowego.
Przy tworzeniu fundacji najważniejszy jest majątek, w który fundacja zostaje wyposażona przez jej założyciela lub założycieli tj. fundatorów. Na ten tzw. fundusz założycielski składać się mogą pieniądze, papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchome oddane na własność fundacji (art. 3 ust. 2-3). W razie wyczerpania się środków finansowych i majątku fundacji, podlega ona likwidacji. Cel, który ma realizować fundacja zostaje wyznaczony przez fundatora w akcie notarialnym (fundacyjnym) oraz statucie fundacji.
Założycielem fundacji mogą być wszelkie osoby fizyczne, bez względu na obywatelstwo i miejsce zamieszkania oraz osoby prawne mające siedzibę w Polsce lub za granicą. Osoba (osoby), zwana fundatorem musi złożyć, w formie aktu notarialnego, oświadczenie woli o ustanowieniu fundacji. Fundacja może być też ustanowiona w testamencie (nie jest wymagane zachowanie formy aktu notarialnego).
4. Organy władzy:
Zarząd fundacji jest jedynym obligatoryjnym organem fundacji. Oprócz zarządu możliwe jest powołanie przez fundację: rady fundacji, komisji rewizyjnej lub inny organ kontrolny, rady programowej (co określa zawsze statut).
5. Działalność gospodarcza organizacji:
Jeżeli fundacja chce prowadzić działalność gospodarczą to musi dysponować kapitałem w wysokości co najmniej 1000 zł (art. 5 ust. 5). Działalność gospodarcza ma charakter pomocniczy wobec działalności statutowej, tzn. że nie może być traktowana jako sposób realizacji celu fundacji.
6. Organem nadzoru dla fundacji jest:
a) właściwy minister – ze względu na zakres jego działania oraz cele fundacji, wskazany przez fundatora w statucie fundacji;
Jeżeli brak jest takiego wskazania w statucie, właściwego ministra powinien wyznaczyć sąd, umieszczając stosowny zapis w rejestrze fundacji;
b) w stosunku do fundacji korzystającej ze środków publicznych i prowadzącej działalność na obszarze całego kraju, w zakresie działalności prowadzonej na obszarze właściwości miejscowej samorządu powiatowego, nadzór sprawuje właściwy starosta (art. 15a ustawy).
7. Zakończenie działalności organizacji:
Fundacja nie może zostać zlikwidowana z woli jakiegokolwiek organu fundacji a jedynie w przypadkach wskazanych w ustawie. Fundacja ulega likwidacji w razie osiągnięcia celu, dla którego została ustanowiona lub w razie wyczerpania środków finansowych i majątku fundacji (art. 15 ustawy).